Ο Άγιος Γρηγόριος Νεοκαισαρείας ο Θαυματουργός εορτάζει στις 17 Νοεμβρίου.Τα πρώτα χρόνια
Ο Άγιος Γρηγόριος γεννήθηκε το 213 μ.Χ. Αρχικά ονομαζόταν Θεόδωρος και οι γονείς του ήταν Έλληνες ειδωλολάτρες και είχαν μεγάλη κοινωνική θέση στη Νεοκαισάρεια του
Πόντου (γνωστή στην αρχαιότητα και ως Καβηρία, Διάσπολις και Σεβαστή, το σημερινό Νικσάρ).
Από πολύ νέος ο Γρηγόριος επιδόθηκε με άλλα παιδιά της ηλικίας του, στα γράμματα. Απ’ όλους, όμως, διακρινόταν, για τη φιλομάθεια, την σωφροσύνη και την φλογερή του
επιθυμία, να γίνει μια μέρα ένας ξακουστός σοφός και επιστήμων. Στα δεκατέσσερά του χρόνια έχασε τον πατέρα του. Τότε για πρώτη φορά αισθάνθηκε μια βαθειά έλξη και
συμπάθεια προς τη Χριστιανική θρησκεία.
Γίνεται μαθητής του Ωριγένους
Μετά τη στοιχειώδη εκπαίδευση του, ο Άγιος Γρηγόριος μαζί με τον αδελφό του Αθηνόδωρο, πήγαν στη Βηρυτό για να σπουδάσουν νομικά. Αλλά το έτος εκείνο στην Καισαρεία,
είχε ανοίξει την περίφημη Σχολή του ο Ωριγένης. Τα παιδιά τον παρακολούθησαν και ο διάσημος διδάσκαλος με την απέραντη πολυμάθεια, την κριτική δεινότητα, την ηθική
δύναμη, την γοητεία της διδασκαλίας και την ενάρετη ζωή του, τους σαγήνευσε και τους δέσμευσε πλησίον του. Τόσον πολύ εθέλγχθησαν από αυτόν, ώστε εγκατέλειψαν την
Νομική και ενεγράφησαν ως ακροαταί και δια την φιλοσοφία και θεολογία. Ασπάσθηκαν τον Χριστιανισμό και παρέμειναν ως μαθητές του Ωριγένους επί πέντε έτη, από το ΒʹΓʹΓʹ
ως το 238 μ.Χ. Κατόπιν πήγε στην Αλεξάνδρεια, και από εκεί επέστρεψε στη Νεοκαισάρεια με πλήρη θεολογική μόρφωση και άγιο ζήλο.
Η Χειροτονία του
Η Νεοκαισάρεια υπήγετο τότε εκκλησιαστικώς στην Αμάσεια. Την εποχή εκείνη επίσκοπος Αμασείας ήταν ένας ενάρετος και διορατικός γέροντας, ο Φαίδιμος. Η ευλογημένη αυτή
φυσιογνωμία διέκρινε τις ικανότητες του Γρηγορίου. Διέβλεπε στο Γρηγόριο έναν ικανότατο καλλιεργητή του αμπελώνος του Χριστού. Και έτσι ο μακάριος Φαίδιμος τον έκανε
επίσκοπο Νεοκαισαρείας η οποία είχε μόνο 17 χριστιανούς! Ο Γρηγόριος, όμως, δεν το θεώρησε υποτιμητικό. Βασιζόταν πολύ στη δύναμη της θείας χάριτος και πάντα είχε στο
μυαλό του τα ενθαρρυντικά λόγια του θείου Παύλου: «Ἐνδυναμοῦ ἐν τῇ χάριτι τῇ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (Β' πρός Τιμόθεον, β' 1), δηλαδή να ενδυναμώνεσαι με τη χάρη που μας
δίνεται από τη σχέση και την ένωση μας με τον Ιησού Χριστό. Πράγματι, με τη χάρη του Θεού, ο Γρηγόριος έκανε καταπληκτικό αγώνα και εκχριστιάνισε σχεδόν όλη την πόλη.
Και ενώ είχε παραλάβει 17 χριστιανούς.
Όσοι πίστευαν άλλαζαν ζωή. Οι νέοι γίνονταν ηθικοί και σώφρονες, οι δούλοι υπετάσσοντο πρόθυμα στους κυρίους τους, οι κύριοι φέρονταν με καλοσύνη στους δούλους
σταματούσαν κλεψιές, αδικίες και γενικά ο καθένας τους συμμορφωνόταν. Έκτισαν τότε οι νεοφώτιστοι και μια μεγάλη και ωραία Εκκλησία. Σε λίγον όμως καιρό έγινε μεγάλος και
φοβερός σεισμός και ενώ έπεσαν όλα τα μέγαρα, τα σπίτια, οι ειδωλολατρικοί ναοί, μόνον η Εκκλησία του Χριστού έμεινε ακλόνητος και αβλαβής. Αυτό τους στερέωσε πιο πολύ
στην πίστη του Χριστού τους Νεοκαισαρείς. Μαζί τώρα με τον αδελφό του τον Αθηνόδωρο, ήσαν οι ηγέτες των Εκκλησιών του Πόντου.
Η χαρά μετεβλήθη σε πένθος
Σε μια πόλι της περιοχής του είχαν συνήθεια στη γιορτή να τραγουδούν και να χορεύουν τραγούδια άπρεπα, να κάνουν όργια και να βλασφημούν. Ο Άγιος άκουσε τις βλασφημίες
που λέγανε και σκανδαλίσθηκε, οργίσθηκε και τους καταράσθηκε! Αΐ! Η χαρά τους μετεβλήθη σε λύπη αληθινή. Έπεσε αμέσως ασθένεια θανατηφόρος. Σαν φωτιά η αρρώστια
κατέτρωγε τους ανθρώπους. Οι ζωντανοί δεν πρόφθαιναν να θάψουν τους νεκρούς. Κατάλαβαν τότε ποια ήταν η αιτία της αρρώστιας τους κι έτρεξαν στον Άγιο, παρακαλώντας
τον να παύση ο θάνατος. Ο Γρηγόριος ο θαυματουργός τους σπλαγχνίσθηκε και πήγαινε στα σπίτια τους. Σε κάθε σπίτι, που πατούσε, έφευγε η αρρώστια κι έτσι όλοι
θεραπεύτηκαν. Οι κάτοικοι από τότε πίστεψαν στο Χριστό και έγιναν ευσεβείς άνθρωποι και καλοί χριστιανοί. Ο Γρηγόριος πίστευε στην ακαταμάχητη και θαυματουργό δύναμη
της θείας Χάριτος. Αγωνιζόταν μέρα νύχτα,να επιτύχει τον εκχριστιανισμό των κατοίκων. Με δύναμη και αδύστακτο ζήλο εκήρυξε το Ευαγγέλιο. Κατάρτησε άξιους βοηθούς ιερείς.
Συμβούλεψε. Παρακάλεσε. Με την εργασία του, τις αγαθοεργίες του, ευλογήθηκε το έργον του από τον Θεό, τόσο πολύ, ώστε όλη η Νεοκαισάρεια έγινε Χριστιανική. Και ενώ όταν
έγινε Επίσκοπος βρήκε δεκαεφτά μόνο χριστιανούς, όταν πέθανε άφησε μόνο δεκαεφτά εθνικούς Τόσο μεγάλη υπήρξε η ιεραποστολική του δράσις!
Στον καιρό του διωγμού
Το Ευαγγέλιο, με τις υπεράνθρωπες προσπάθειες του Αγίου Γρηγορίου και την ασταμάτητη εργασία του κηρύχθηκε σε όλη την επαρχία του και όλοι σχεδόν γυρίσανε στη πίστη
του Χριστού. Οι πρώην ειδωλολάτρες γκρέμιζαν τους βωμούς των ειδώλων και έκτιζαν παντού Εκκλησίες του Θεού. Αλλά την εποχή εκείνη, 250 μ.Χ. ο Αυτοκράτορας της Ρώμης,
Δέκιος, κήρυξε διωγμό άγριο κατά των Χριστιανών. Έστειλε παντού σε όλους τους τοπάρχες των Επαρχιών διατάγματα να τιμωρούν τους Χριστιανούς. Και όσους δεν
προσκυνούν τα είδωλα να τους θανατώσουν με σκληρά βασανιστήρια.
Ο Γρηγόριος φοβήθηκε μήπως δειλιάσουν οι νεοφώτιστοι πιστοί του, γι' αυτό συσκέφτηκε με τους κληρικούς του και τους συμβούλεψε να κρυφτούν στα βουνά και στα δάση. Και
αυτός τους ακολουθεί, όχι από δειλία, αλλά για να τους ενθαρρύνει και σωθούν και άλλοι δια μέσου αυτού.
Ένας όμως κακόψυχος τους πρόδωσε και οδήγησε τους διώκτες στο βουνό. Τους είδε ο Άγιος από μακρυά και λέγει στο Διάκονο του:
- Σταμάτησε, παιδί μου, και σήκωσε τα χέρια σου στον Ουρανό. Προσευχήσου μαζί μου με όλη τη δύναμη της ψυχής σου, προσευχήσου με ολόθερμη πίστη. Μη σαλέψεις από
τον τόπο σου, έστω και αν τους δεις να πλησιάζουν. Και οι δυο τους τώρα προσεύχονταν και λέγανε:
- Θεέ μας, αν θέλεις φύλαξε μας από τον κίνδυνο. Αν πάλι είναι συμφερότερο, για την ψυχή μας, να πεθάνουμε, γενηθήτω το θέλημα σου.
Ο Θεός έκαμε το θαύμα του. Τους σκέπασε και δεν τους αντελήφθηκαν οι διώκτες τους. Τους νομίσανε για δένδρα. Απελπίσθηκαν οι χριστιανομάχοι απεσταλμένοι του ασεβούς
αυτοκράτορος και κατέβηκαν από το βουνό.
- Δεν βρήκαμε, είπαν, κανένα άνθρωπο. Μονάχα δύο δένδρα είδαμε, που απείχαν λίγο το ένα από το άλλο.
Ο καταδότης κατάλαβε το θαύμα, μετανόησε, ανέβηκε στο βουνό, βρήκε τον Άγιο, έπεσε στα πόδια του και του ζητούσε συγχώρηση. Πίστεψε δε με όλη του την καρδιά στο
Χριστό και έγινε καλός χριστιανός, ο πρώην ασεβής και διώκτης,
Μετά τον διωγμό
Σε λίγο καιρό σταμάτησε ο διωγμός και ο Άγιος κατέβηκε στην πόλη και κυβερνούσε την Εκκλησία θεάρεστα. Διέταξε μάλιστα να ψάξουν προσεκτικά και να βρούνε τα λείψανα
των Μαρτύρων. Ώρισε επίσης και ήμερα για να τους γιορτάζουν, διότι αυτοί χύσανε το αίμα τους για τον Χριστό και για τη στερέωση της Εκκλησίας.
Το 252 νέες δοκιμασίες τον περιμένουν. Τρομερή επιδημία ενσκήπτει στη Νεοκαισάρεια και τον Πόντο. Δια της προσευχής όμως του Αγίου σταμάτησε.
Κάποτε ο βάρβαρος λαός των Γότθων εισέβαλε στον Πόντο και λεηλατούσαν τη χώρα. Ερημώνεται η χώρα όλη. Τότε δυστυχώς και μερικοί λεηλατηθέντες χριστιανοί άρπαζαν τα
αγαθά των άλλων. Οι επίσκοποι του ερωτούν τον Άγιο Γρηγόριο και τον συμβουλεύονται, τι επιτίμια να επιβάλλουν στους μετανοούντες. Ο Άγιος, με την περίφημη «Κανονική
Επιστολή» του εκθέτει στον Μητροπολίτη του Πόντου, όσα πρέπει να πράξει.
Το 264 μ.Χ. παρευρέθηκε με τον αδελφό του Αθηνόδωρο στη Σύνοδο της Αντιόχειας, όπου καταδικάστηκε ο αιρετικός Παύλος ο Σαμασατεύς.
Η εις Κύριον εκδημία του
Ο Γρηγόριος έζησε βίον άμεμπτον και άγιον και κυβέρνησε θεαρέστως την Εκκλησίαν. Αλλά ήλθε ο καιρός να υπάγει εις τον ποθούμενο Χριστό και να αναπαυθεί εκ των πολλών
κόπων και μόχθων του. Προείδε, μάλιστα και τον θάνατόν του.
Θέλει όμως να εξακριβώσει και να μάθει πόσοι άνθρωποι της επαρχίας του έμειναν ακόμη στη απιστία. Πράγματι, ερεύνησε και βρήκε μόνον δεκαεπτά ειδωλολάτρες. Λυπήθηκε,
βέβαια, για τη σκληροκεφαλιά τους και για την απώλειά τους. Ευχαρίστησε όμως τον Θεό, διότι τον δυνάμωσε και πίστεψαν όλοι οι άλλοι και μείνανε τώρα που θα πέθαινε, στην
πλάνη τόσοι, όσοι ήσαν οι Χριστιανοί, που βρήκε όταν πρωτοπήγε.
Προσευχήθηκε πολύ στο Θεό, για να αξιώσει τους πιστούς να τελειώσουν και αυτοί τον βίο τους ενάρετα. Εκοιμήθη την 17ην Νοεμβρίου, το 270 περίπου.
Τον βίο του Αγίου Γρηγορίου του θαυματουργού συνέγραψε ο Άγιος Γρηγόριος ο Επίσκοπος Νύσσης, αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου, ο οποίος αποτελεί την πιο αξιόπιστη
βιογραφική πηγή εν μέσω ασαφειών και θρύλων. Στον εγκωμιαστικό του λόγο προς τον Άγιο, τον ονομάζει Μέγα και θεωρείται ότι ήταν το πρώτο άτομο που είναι γνωστό ότι
έλαβε όραμα της Παναγίας (μαζί με τον Ιωάννη τον Βαπτιστή), βάσει του οποίου κατέγραψε μια ομολογία σχετικά με το δόγμα της Αγίας Τριάδας. Επίσης, ο Άγιος Γρηγόριος
Επίσκοπος Νύσσης αναφέρει ότι ο ίδιος μεγάλωσε ακούοντας διηγήσεις και περιγραφές περιστατικών της ζωής του Αγίου Γρηγορίου του Θαυματουργού, καθώς και τους
θεοπνεύστους λόγους του, από την γιαγιά του Αγία Μακρίνα (βλέπε 19 Ιουλίου) η οποία ήταν μαθήτρια και πνευματικό παιδί του Αγίου Γρηγορίου Νεοκαισαρείας.
Αλλά και ο Μέγας Βασίλειος σ' ένα του λόγο λέει για τον Γρηγόριο τον θαυματουργό, ότι για τα πνευματικά του χαρίσματα και την χάρη των θαυμάτων «δεύτερος Μωϋσῆς
παρ΄ αὐτῶν τῶν ἐχθρῶν τῆς Ἐκκλησίας ἀνηγορεύετο».
Συγγράμματα
Ο Άγιος Γρηγόριος, σαν μορφωμένος επίσκοπος της εποχής του, έγραψε τα εξής έργα:
1) Λόγον πανηγυρικόν ή Χαριστήριον προς τον Ωριγένη.
2) Σύμβουλον η Έκθεσιν Πίστεως. Είναι σύντομος ορθόδοξος ομολογία περί της Αγίας Τριάδος.
3) Παράφρασιν του Εκκλησιαστικού.
4) Κανονικήν επιστολήν περί των ποινών των μετανοούντων.
5) Περί απαθείας και Παθητού του Θεού. Το απευθύνει προς Θεόπομπον. Διεσώθη μόνον η Συριακή μετάφρασις.
Του Αγίου Γρηγορίου του θαυματουργού, λέγουν ότι είναι και τα εξής έργα:
1) Λόγος κεφαλαιώδης περί ψυχής, προς Τατιανόν
2) Η κατά μέρος πίστις.
3) Κεφάλαια περί πίστεως δώδεκα.
4) Πραγματεία περί του Ομοουσίου, προς Φιλάγριον.
5) Πέντε ομιλίαι (τρεις εις τον Ευαγγελισμόν της Θεοτόκου, μια εις τα Άγια Θεοφάνεια, και μια εις τους Αγίους Πάντας).
Στίχος
Ὁ Γρηγόριος, θαυματουργῶν καὶ πάλαι, Θεῷ παραστάς, θαυματουργεῖ τι πλέον. Ἑβδομάτῃ δεκάτῃ τε μέγας θάνε θαυματουργος.
Ἀπολυτίκιον Ἦχος πλ. δ'.
Ἐν προσευχαῖς γρηγορῶν, ταῖς τῶν θαυμάτων ἐργασίαις ἐγκαρτερῶν, ἐπωνυμίαν ἐκτήσω τὰ κατορθώματα, ἀλλὰ πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ,
Πάτερ Γρηγόριε, φωτίσαι τὰς ψυχὰς ἡμῶν, μὴ ποτὲ ὑπνώσωμεν, ἐν ἁμαρτίαις εἰς θάνατον.
Κοντάκιον Ἦχος πλ. δ'. Τῇ ὑπερμάχῳ
Ὡς εὐσεβείας ὑποφήτην καὶ διδάσκαλον καὶ τῶν θαυμάτων ποταμόν σε ἀνεξάντλητον μακαρίζομεν οἱ δοῦλοί σου Ἱεράρχα. Ἀλλ’ ὡς ἔχων παρρησίαν
πρὸς τὸν Κύριον Ἐκ παντοίων ἀπολύτρωσαι κακώσεων τοὺς βοῶντάς σοι, χαίροις Πάτερ Γρηγόριε.
Ἕτερον Κοντάκιον Ἦχος β'. Τὰ ἄνω ζητῶν
Θαυμάτων πολλῶν, δεξάμενος ἐνέργειαν, σημείοις φρικτοῖς, τοὺς δαίμονας ἐπτόησας, καὶ τὰς νόσους ἤλασας τῶν ἀνθρώπων, πάνσοφε Γρηγόριε·
διὸ καλῇ θαυματουργός, τὴν κλῆσιν ἐξ ἔργων κομισάμενος.
Κάθισμα Ἦχος γ'. Θείας πίστεως
Νέος γέγονας Μωσῆς τοῖς ἔργοις, πλάκας πίστεως ἐπὶ τοῦ ὄρους, τῆς μυστικῆς θεοφανείας δεξάμενος, νομοθετήσας λαοῖς τὴν εὐσέβειαν,
τοῦ τῆς Τριάδος μυστηρίου Γρηγόριε· ὅθεν ἅπαντες, τιμῶμεν πιστοὶ τὴν μνήμην σου, αἰτοῦντες διὰ σοῦ τὸ μέγα ἔλεος.
Ὁ Οἶκος
Πόθεν ἀπάρξομαι τοὺς ἐπαίνους ἐξυφαίνειν ὁ τάλας, καθορῶν τὰ πολλὰ καὶ ὑπερθαύμαστα πράγματα; Ἐὰν ἀπὸ τοῦ βίου τοῦ Ὁσίου ἐγχειρήσω,
τὸ σύνολον οὐκ ἰσχύω· πάντα γὰρ νοῦν ὑπερβαίνει ὁ ἔνθεος βίος αὐτοῦ. Ἐὰν ἀπὸ τῶν θαυμάτων, καὶ ἐν τούτῳ λοιπὸν αἰσχυνθήσομαι, ὑπὲρ
τὴν ψάμμον γὰρ ὑπάρχουσι· διὰ τοῦτο ἀκούει θαυματουργός, τὴν κλῆσιν ἐξ ἔργων κομισάμενος.
Μεγαλυνάριον
Τῇ φιλοσοφίᾳ πρὸς ἀληθῆ, γνῶσιν κεχρημένος, οἷα κλίμακι νοητῇ, πρὸς θεολογίας, ἀνέδραμες τὸ ὕψος, Γρηγόριε θαυμάτων, καινῶν διάκονε.
Πηγή από: http://xristianos.gr/
